Sa mga nakalipas na araw, tila mas umiinit ang hangin sa ating bahagi ng mundo. Hindi na ito yung tipikal na balita na naririnig natin tungkol sa agawan ng teritoryo na pwedeng palampasin na lang. Ang tensyon sa Asya ay muling kumakatok sa ating pintuan, at sa pagkakataong ito, hindi na lang tayo basta nanonood. Ang Pilipinas at Taiwan ay unti-unting hinihila papasok sa mas malaking sigalot sa pagitan ng dalawang higante: ang China at Japan.
Kung susuriin nating mabuti, hindi ito biglaang pangyayari. Matagal na itong namumuo, parang bulkang tahimik na naghihintay lang ng tamang oras para magparamdam. Pero ngayon, mas nagiging malinaw na ang “bakit” at “paano” nagiging delikado ang sitwasyon para sa ating lahat.
Ang Pagbabago ng Ihip ng Hangin sa Pilipinas
Magsimula tayo sa kung ano ang nangyayari sa ating sariling bakuran. Kung dati, sanay na tayong makakita ng paisa-isang barko ng China na pumapasok at lumalabas sa ating maritime zones—tila sinusubukan lang ang ating reaksyon—ngayon ay iba na ang laro.
Ayon sa mga huling ulat, hindi na lang solong barko ang namataan kundi isang buong grupo ng mga barkong pandigma. Sabay-sabay silang pumasok, planado, at organisado. Sa lengguwahe ng militar, hindi ito simpleng “pagdaan” lang. Ito ay tinatawag na “show of force” o pagpapakita ng lakas. Ang mensahe ay simple pero nakakabot: Kaya nilang pumwesto kahit saan, kahit kailan, at wala tayong magagawa.
Para itong sitwasyon na payapa kang nasa loob ng iyong bahay, tapos biglang may dumating na grupo ng mga armadong tao sa iyong bakuran. Hindi ka nila sinasaktan, hindi ka nila kinakausap, pero nakatayo sila doon—pinaparamdam sa iyo na hawak nila ang oras at kapangyarihan. Nakakabahala ito lalo na’t alam natin ang realidad: limitado ang kakayahan ng ating Philippine Navy kumpara sa higanteng pwersa ng China. Kahit gaano pa katapang ang ating mga sundalo, ang agwat sa kagamitan at teknolohiya ay isang katotohanang kailangan nating harapin. Ito ay hindi na lang usapin ng lupa o dagat, kundi seguridad ng bawat Pilipino.
Ang Taiwan Bilang Sentro ng Tensyon
Bakit ba laging sangkot ang Taiwan at bakit parang domino effect ang mangyayari kapag nagkaroon ng gulo doon? Para sa Beijing, ang Taiwan ay hindi isang hiwalay na bansa kundi isang probinsya na kailangang ibalik sa kanila. Ito ay isang “red line” o linyang hindi pwedeng tawirin.
Kaya naman, tuwing may galaw ang Taiwan na nagpapakita ng pakikipag-alyansa sa ibang bansa, lalo na sa Amerika, nag-aalab ang reaksyon ng China. Kamakailan, ang balita tungkol sa posibleng pagdaan ng lider ng Taiwan sa Amerika ay itinuring ng China na malaking hamon. Pero ang Taiwan, sa kabilang banda, ay naninindigan sa kanilang karapatang makipag-ugnayan sa mundo.
Dito tayo nadadamay. Nasa gitna tayo ng ruta. May mga kasunduan tayo sa Amerika at may mga base militar na maaaring magamit kung sakaling sumiklab ang gulo. Higit pa rito, libu-libong Pilipino ang nagtatrabaho at naninirahan sa Taiwan. Ang kaligtasan nila ang unang-unang nakasalalay sa balanse ng kapayapaan sa rehiyon.
Japan: Ang Tahimik na Bantay
Madalas isipin ng marami na sa dami ng barko ng China, sila na ang tiyak na mananalo sa anumang labanan. Pero sa kaso ng Japan, “quality over quantity” ang labanan. Hindi basta-basta magpapasindak ang Japan.
Nang pumasok ang mga barko ng China sa mga lugar na inaangkin ng Japan, agad na rumesponde ang Japanese forces. Walang putukan, pero nagkaroon ng matinding habulan at palitan ng babala. Ang estratehiya ng China sa Japan ay kahawig ng ginagawa nila sa atin: ang tinatawag na “salami slicing tactics.” Paunti-unti, dahan-dahan, hanggang sa masanay ang kalaban na nandoon na sila.
Pero may isang bagay na kinatatakutan ang China sa Japan: ang kanilang submarine force. Ito ay hindi madalas ibinabalita, pero ang mga submarino ng Japan ay itinuturing na isa sa pinaka-advance at pinakatahimik sa buong mundo. Sa ilalim ng dagat, ang ingay ay kamatayan. Kapag narinig ka, tapos ka.
Ang mga submarino ng Japan ay kayang manatili sa ilalim ng dagat nang mas matagal kaysa sa karaniwan nang hindi kailangang umahon para mag-recharge. Kabisado rin nila ang pasikot-sikot sa ilalim ng dagat sa pagitan ng Taiwan at Japan. Alam nila kung saan magtatago at kung saan aatake. Isang tama lang mula sa ilalim ay sapat na para palubugin ang isang bilyun-bilyong halaga ng barko ng kalaban. Ang layunin ng Japan ay hindi ubusin ang pwersa ng China, kundi bigyan sila ng takot na bawat galaw ay pwedeng maging huli na nila.
Ang Estratehiya ng “First Island Chain”
Para lubos na maintindihan ang “Big Picture,” kailangan nating alamin ang konsepto ng “First Island Chain.” Ito ay ang hanay ng mga isla na kinabibilangan ng Japan, Taiwan, at Pilipinas. Para itong isang natural na pader o harang na pumipigil sa China na makalabas ng malaya papunta sa malawak na Pacific Ocean.
Sa pananaw ng China, para silang nakakulong. Kahit gaano kalakas ang kanilang hukbong dagat, hangga’t kontrolado ng mga kaalyado ng Amerika ang mga islang ito, limitado ang kanilang galaw. Dito pumapasok ang importansya ng Taiwan. Kung makuha nila ang Taiwan, mabubutas ang pader. Mawawala ang harang.
Kapag nangyari ito, dalawang malaking bagay ang magbabago. Una, makakalabas na ang mga submarino ng China sa Pacific Ocean nang hindi nadedetect, na magpapalawak ng kanilang impluwensya sa buong mundo. Pangalawa, malalagay sa alanganin ang Japan. Ang karamihan sa supply ng pagkain at langis ng Japan ay dumadaan sa dagat malapit sa Taiwan. Kung hawak ng China ang Taiwan, hawak nila ang gripo ng ekonomiya ng Japan. Kaya naman, para sa Japan, ang pagtatanggol sa Taiwan ay pagtatanggol din sa kanilang sariling bansa.
Ano ang Epekto sa Pilipinas?
Kapag nakontrol ng China ang Taiwan, ang buffer zone o pagitan natin sa kanila ay mawawala. Ang Batanes ay halos magiging kapitbahay na lang ng teritoryong hawak ng China. Mas lalong dadami ang presensya ng mga barkong pandigma sa ating paligid, at mas magiging mahirap ipaglaban ang ating karapatan sa sarili nating karagatan.
Bilang mga ordinaryong Pilipino, ano ang magagawa natin? Ang unang hakbang ay ang pagiging mulat. Hindi natin pwedeng sabihing “malayo yan” o “wala tayong pakialam.” Ang geopolitical na galaw na ito ay may direktang epekto sa presyo ng bilihin, sa seguridad ng ating mga kamag-anak, at sa soberanya ng bansa.
Sa ganitong panahon ng kawalan ng katiyakan, ang pagkakaisa ay sandata. Kapag buo ang loob ng bansa at nagkakaisa ang mamamayan, mas mahirap tayong takutin o balewalain ng malalaking bansa. Walang may gusto ng gulo. Ang unang tinatamaan sa mga ganitong sitwasyon ay ang mga sibilyan. Pero ang pagiging handa, alerto, at pag-intindi sa tunay na nangyayari ay ang pinakamabisang paraan para maiwasan natin ang mas malaking sakuna.
Ang tanong na naiiwan sa atin ngayon: Sa mga nakikita nating galaw sa dagat, ito ba ay pawang pagpapakitang-gilas lamang, o tayo ay papunta na sa isang sitwasyon na babago sa kasaysayan ng Asya?
