Mabigat ang bawat patak ng ulan sa bubong ng lumang bahay nina Elena at Marco, tila nakikisabay sa walang humpay na pag-agos ng luha sa mga mata ng babae. Nakaupo si Elena sa sahig, yakap ang kanyang mga tuhod, habang pinapakinggan ang masasakit na salitang binibitawan ng kanyang asawa. Sa harap niya ay nakatayo si Marco, ang lalaking pinangakuan siya ng walang hanggang pag-ibig sa altar limang taon na ang nakararaan. Ngunit ngayon, ang mga matang dati’y puno ng pagsinta ay napalitan ng pandidiri at galit. Sa tabi ni Marco ay nakakapit ang isang babaeng ubod ng ganda, makinis, at sopistikada—si Crystal. Siya ang kabit. Siya ang rason kung bakit gabi-gabing umiiyak si Elena. Siya ang babaeng mayroong lahat ng wala kay Elena: ang ganda.
Simula pa lang ng kanilang pagsasama, alam na ni Elena na hindi siya biniyayaan ng magandang mukha. Siya ay may peklat sa pisngi mula sa isang aksidente noong bata pa, medyo kuba ang tayo, at hindi makinis ang balat. Ngunit minahal siya ni Marco noon dahil sa kanyang busilak na puso at galing sa pag-aalaga. Subalit sadyang mapaglaro ang tadhana at mapanukso ang mundo. Nang umasenso si Marco sa kanyang negosyo, nagbago ang ihip ng hangin. Nagsimula siyang ikahiya si Elena. Hindi na siya isinasama sa mga party. Ikinukubli siya sa bahay na parang isang kasangkapang luma na hindi na dapat makita ng mga bisita. At nang dumating si Crystal sa buhay nito, tuluyan nang nawalan ng puwang si Elena.
“Elena, hindi na kita mahal. Tignan mo nga ang sarili mo sa salamin!” sigaw ni Marco habang itinuturo ang repleksyon ni Elena sa tokador. “Para kang basahan na pilit isinusuot sa isang palasyo. Hindi tayo bagay. Si Crystal, siya ang nababagay sa estado ko ngayon. Maganda, presentable, at higit sa lahat, hindi nakakahiya. Kaya parang awa mo na, pirmahan mo na ang annulment papers at umalis ka na dito. Bayad na kita sa serbisyo mo bilang asawa.” Ang bawat salita ay parang punyal na bumaon sa puso ni Elena. Tinignan niya si Crystal na nakangisi, tila tuwang-tuwa sa kanyang paghihirap. “Sorry ka na lang, ‘Te. Ang ganda ay puhunan, at wala ka noon,” pang-aasar pa nito.
Wala nang nagawa si Elena kundi ang umalis. Bitbit ang kanyang kakarampot na gamit at ang durog na puso, lumabas siya sa gitna ng bagyo. Basang-basa, nilalamig, at walang matuluyan, ipinangako niya sa sarili na ito ang huling beses na iiyakan niya si Marco. Ang pagmamahal ay naging poot. Ang lungkot ay naging apoy ng paghihiganti. “Balang araw, Marco,” bulong niya sa hangin, “Luluhod ka sa harap ko. At sa araw na iyon, ako naman ang dudura sa pagmumukha mo.”
Nagtungo si Elena sa probinsya, sa naiwang lupa ng kanyang mga magulang na matagal na niyang hindi nadalaw. Sa swerteng pagkakataon, ang lupang iyon ay binibili ng isang malaking kumpanya sa halagang hindi niya inakala—isang halagang sapat para baguhin ang kanyang buhay. Sa halip na magpatayo ng bahay o magnegosyo, iisa lang ang nasa isip ni Elena: ang magbagong-anyo. Lumipad siya patungong South Korea, ang sentro ng plastic surgery. Doon, isinuko niya ang kanyang mukha sa ilalim ng kutsilyo. Ilang buwan siyang nagtiis ng sakit. Binali ang kanyang panga, inayos ang kanyang ilong, tinanggal ang peklat, at binatak ang kanyang balat. Nag-gym siya hanggang sa sumakit ang bawat kalamnan. Nag-aral siya kung paano lumakad, magsalita, at kumilos na parang isang tunay na donya.
Matapos ang isang taon, wala na si Elena. Ang humarap sa salamin ay si “Ivana”—isang babaeng may kagandahang kayang patigilin ang trapiko. Matangkad, makinis, matangos ang ilong, at may mga matang nang-aakit. Handa na siya. Bumalik siya sa Pilipinas hindi bilang ang iniwang asawa, kundi bilang isang misteryosong investor na gustong bumili ng shares sa kumpanya ni Marco, na noo’y balita niyang unti-unti nang nalulugi dahil sa luho ni Crystal.
Ang unang pagkikita nina Marco at Ivana ay sa isang charity gala. Nang pumasok si Ivana sa ballroom, lahat ng mata ay napako sa kanya. Suot ang isang pulang gown na humuhulma sa kanyang perpektong katawan, nilapitan niya si Marco. Nakita niya ang gulat at paghanga sa mata ng asawa. Hindi siya nito nakilala. Paanong makikilala ng isang lalaki ang babaeng kinalimutan na niya? “Good evening, Mr. Marco,” bati ni Ivana gamit ang boses na sadyang pinalambing at binago. “I’m Ivana, your potential investor.” Halos matunaw si Marco. Agad niyang iniwan si Crystal sa lamesa para asikasuhin si Ivana.
Sa mga sumunod na buwan, isinakatuparan ni Ivana ang kanyang plano. Inakit niya si Marco. Ipinakita niya rito ang mundong puno ng laro at tukso. Dahan-dahan niyang inilayo ang loob nito kay Crystal. Si Crystal naman ay halos mabaliw sa selos. Sinugod nito si Ivana isang beses sa opisina. “Layuan mo ang asawa ko!” sigaw ni Crystal. Ngunit tumawa lang si Ivana nang malamig. “Asawa? Ang alam ko, hindi pa kayo kasal. At sa itsura ng negosyo niya, mukhang mas kailangan niya ako kaysa sa’yo.” Sa bawat araw, nakikita ni Ivana ang unti-unting pagbagsak ng relasyon ng dalawa. Nag-aaway na sila dahil sa pera, dahil sa selos, at dahil sa pagka-humaling ni Marco kay Ivana.
Dumating ang araw na hinihintay ni Ivana. Inimbitahan siya ni Marco sa isang private dinner sa mismong bahay kung saan siya pinalayas noon. Ang sabi ni Marco, hiwalay na sila ni Crystal at gusto niyang magsimula ng bagong buhay kasama si Ivana. Ito na ang sandali. Ito na ang oras para ibunyag niya ang totoo at ipamukha kay Marco na ang babaeng nililigawan niya ay ang “basahang” tinapon niya noon. Handa na ang script ni Ivana. Handa na siyang durugin si Marco.
Pagdating sa bahay, sinalubong siya ni Marco na may dalang bulaklak at singsing. “Ivana, you changed my life. I want to marry you,” sabi ni Marco habang nakaluhod. Tinitigan siya ni Ivana. Ito na ang pagkakataon. Sasabihin na sana niyang “Ako si Elena!” at tatawanan ito. Ngunit bago siya makapagsalita, biglang inubo nang matindi si Marco. Isang ubong may kasamang dugo. Napaupo ito sa sahig, namimilipit sa sakit.
“Marco!” nagulat si Ivana. Agad siyang lumapit. “Anong nangyayari sa’yo?”
“Wala ito… pagod lang…” pilit na ngiti ni Marco, pero kitang-kita ang pamumutla nito. Inalalayan siya ni Ivana papunta sa kwarto para makahiga. Habang kumukuha ng tubig si Ivana, napansin niya ang isang kahon sa ilalim ng kama na bahagyang nakabukas. Dahil sa kuryosidad, at dahil sa pakiramdam na may tinatago si Marco, binuksan niya ito.
Nanlaki ang mga mata ni Ivana.
Ang laman ng kahon ay hindi mga liham ng pag-ibig para kay Crystal. Ang laman nito ay mga medical records, X-ray films, at isang diary. Kinuha niya ang medical abstract. Ang petsa ay dalawang taon na ang nakararaan—bago pa sila maghiwalay ni Elena.
Diagnosis: Stage 4 Pancreatic Cancer. Prognosis: 6 months to 1 year.
Nanginig ang mga kamay ni Ivana. May cancer si Marco? Matagal na? Binuksan niya ang diary. Ang bawat pahina ay puno ng sulat-kamay ni Marco na kilalang-kilala niya.
“Pebrero 14. Mahal na mahal ko si Elena. Pero hindi ko kayang makita siyang magdusa habang inaalagaan ako at pinapanood akong mamatay. Mauubos ang ipon namin sa gamutan ko at maiiwan siyang walang-wala. Ayokong maging biyuda siya na baon sa utang.”
“Marso 20. Kailangan kong maging masama. Kailangan kong saktan siya ng sobra para kamuhian niya ako at umalis siya. Kinausap ko si Crystal, ang dating kaklase ko na artista. Pumayag siyang magpanggap na kabit ko kapalit ng tulong sa career niya. Ang sakit… ang sakit makita ang luha sa mata ni Elena habang tinatawag ko siyang pangit. Gusto kong sumigaw at sabihing siya ang pinakamagandang bagay sa buhay ko. Pero kailangan niya akong iwan. Kailangan niyang mabuhay nang malayo sa akin para makapagsimula siya ulit.”
“Hulyo 15. Wala na si Elena. Tagumpay ako. Pero araw-araw, parang pinapatay ako ng lungkot. Ang negosyo, sinadya kong pabagsakin para walang habulin ang mga kamag-anak ko at para mapunta ang natitirang pera sa isang trust fund na nakapangalan kay Elena. Sana balang araw, kapag wala na ako, mahanap niya ang perang ‘yun at maging masaya siya.”
Napaupo si Ivana sa sahig. Ang luhang kanina ay para sa galit, ngayon ay naging luha ng matinding pagsisisi at pagka-unawa. Ang lahat ng kasamaan, ang lahat ng pang-iinsulto, ang babae—lahat iyon ay palabas lang? Ginawa iyon ni Marco para protektahan siya? Para hindi siya maubos sa pag-aalaga sa isang taong mamamatay na? Ang inakala niyang pagtataksil ay ang pinakadakilang sakripisyo ng pag-ibig.
“Elena?”
Napalingon si Ivana. Nakadilat na si Marco, nakatingin sa kanya. Hindi “Ivana” ang tawag nito, kundi “Elena.”
“A-Anong sabi mo?” nanginginig na tanong ni Ivana.
Ngumiti si Marco nang mahina. “Sa tingin mo ba… hindi ko makikilala ang mga mata mo? Kahit anong retoke ang gawin mo, kilala ko ang mga mata ng babaeng mahal ko. Alam kong ikaw ‘yan, Elena. Noong unang gabi pa lang sa gala.”
“Alam mo?” hagulgol ni Ivana, tinatanggal ang kanyang maskara ng pagiging matapang. “Bakit hindi mo sinabi? Bakit hinayaan mong lokohin kita? Bakit hinayaan mong akitin kita para saktan ka?”
“Dahil gusto kong maramdaman mo na nanalo ka,” sagot ni Marco, inaabot ang kamay ng asawa. “Gusto kong mailabas mo ang galit mo. Gusto kong makita kang maganda, mayaman, at matapang. ‘Yan ang Elena na pangarap ko. Ngayong nakikita kong kaya mo nang tumayo sa sarili mong mga paa, pwede na akong magpahinga.”
Niyakap ni Elena si Marco. Ang galit ay naglaho. Ang natira na lang ay ang panghihinayang sa panahong nasayang dahil sa maling akala.
“Bakit ka naglihim, Marco? Kaya kitang alagaan! Kaya kitang samahan!” iyak ni Elena.
“Alam ko. At iyon ang ayaw ko. Ayokong makita kang nahihirapan. Elena, tignan mo ang sarili mo ngayon. Ang ganda-ganda mo. Hindi dahil sa retoke, kundi dahil natuto kang lumaban. Iyon ang regalo ko sa’yo.”
Sa mga huling araw ni Marco, hindi na si Ivana ang kasama niya, kundi si Elena. Tinanggal ni Elena ang kanyang mga mamahaling damit at muling nag-alaga sa asawa. Ibinuhos niya ang lahat ng yaman niya para dugtungan ang buhay ni Marco, pero sadyang huli na ang lahat. Pumanaw si Marco habang hawak ang kamay ni Elena, nakangiti, at payapa.
Sa libing ni Marco, walang “Ivana” na dumating. Tanging si Elena, suot ang simpleng itim na damit. Nalaman ng lahat ang katotohanan. Ang babaeng pangit na inapi ay bumalik bilang isang dyosa, ngunit ang puso ay nanatiling tapat sa iisang lalaki.
Ang paghihiganti na binalak ni Elena ay naging daan para malaman niya ang tunay na kahulugan ng pag-ibig. Hindi ito nasusukat sa ganda ng mukha, kundi sa ganda ng intensyon. Ang sakripisyo ni Marco ay nagturo sa kanya na minsan, ang mga taong nananakit sa atin ay sila pa pala ang mga taong lihim na nagliligtas sa atin mula sa mas malaking sakit.
Ngayon, si Elena ay nagpapatakbo ng isang foundation para sa mga may sakit na cancer, gamit ang yaman na iniwan ni Marco at ang sarili niyang kinita. Ang kanyang kagandahan ay hindi na sandata para manakit, kundi instrumento para magbigay ng pag-asa.
Ang aral? Huwag tayong mabilis manghusga sa mga taong umaalis o nananakit sa atin. Hindi natin alam ang bigat ng krus na pasan nila. At sa huli, ang tunay na pag-ibig ay hindi makasarili—ito ay handang magparaya, masaktan, at magmukhang masama, mailigtas lang ang minamahal.
